Bubrezi na crnoj burzi
Tek što je dobio kosovske izbore, Hašima Tačija, aktuelnoga kosovskog premijera, dočekale su loše vijesti. Najprije je londonski “Gardijan” objavio nacrt izvještaja Dika Martija, švajcarskog senatora, specijalnog izvještača Odbora za ljudska prava i zakonodavstvo Savjeta Evrope, u kojem se izriču teške optužbe na Tačijev račun.
Poslije dvije godine istrage u slučaju otmica, mučenja i krađe organa Srba i Albanaca zatočenih na sjeveru Albanije tokom 1999. godine, Dik Marti je u izvještaju nedvosmisleno označio Hašima Tačija kao šefa mafije koja se bavi švercom oružja, droge i nelegalne trgovine ljudskim organima.
Površna istraga
Martijev je izvještaj dvotrećinskom većinom prihvatio Odbor za ljudska prava i zakonodavstvo i proslijedio ga Parlamentarnoj skupštini Savjeta Evrope, koja će o njemu raspravljati krajem januara. U izvještaju se navodi da su osobe bliske Tačiju poslije rata na Kosovu 1999. godine, tajno odvodile zarobljene Srbe preko albanske granice, gdje su ih ubijali radi bubrega koje su prodavali na crnom tržištu. Osim albanskih, u izvještaju se i klinika Medikus, locirana između Prištine i Kosova Polja, spominje kao mjesto na kojem su zarobljenicima vađeni organi.
EULEX je krajem oktobra podigao optužnice protiv petero osoba umiješanih u ilegalnu trgovinu ljudskim organima, uključujući profesora prištinskoga Medicinskog fakulteta Lutfija Dervišija, njegova sina Arbana i zvaničnika Ministarstva zdravstva Iljira Rečaja. Marti je naveo da međunarodne vlasti na Kosovu, što je u to vrijeme bio UNMIK, nisu smatrale da je neophodno detaljno ispitati okolnosti pod kojima su se ti zločini dogodili ili su to činile nestručno i površno. Istraga se vodi o sudbini tristotinjak osoba, nestalih poslije dolaska međunarodnih snaga na Kosovo u junu 1999. koje su, kako se pretpostavlja, ubijene u logorima na sjeveru Albanije.
Beograd likuje
Izvještaj Dika Martija protresao je kosovsku političku scenu. Vlada Kosova ga je odbacila, navodeći da “netko želi da bude na smetnji premijeru Hašimu Tačiju nakon parlamentarnih izbora”.
U Beogradu je izvještaj dočekan s blagim zadovoljstvom. Ministar spoljnih poslova Vuk Jeremić smatra da on oduzima Tačiju politički kredibilitet da pregovara sa Srbijom. Predsjednik Srbije Boris Tadić izjavio je da je “srpski narod u prethodnim godinama u međunarodnoj javnosti predstavljan kao jedini krivac za događaje u bivšoj SFRJ, ali nakon izvještaja Dika Martija, takvo stanje pada u vodu”. Međunarodna će zajednica drugačije gledati na kosovski problem poslije tog izvještaja o zločinima nad Srbima, ocijenio je Tadić. Uprkos tome, on nije odbacio mogućnost susreta s Tačijem u sklopu dijaloga Beograda i Prištine.