Što s polutkama?
Američki varalice Davida O. Russella
Iako je već debitantskim ostvarenjem “Spanking the Monkey” dobio prestižnu indie nagradu “Nezavisni duh” za najbolji film i scenarij, David O. Russell širu je pozornost stekao svojim trećim uratkom i prvim snimljenim za major kompaniju, “Tri kralja” iz 1999. Bio je to punokrvni ratni akcić, ali s ponešto neuobičajenim sadržajem (trojica američkih vojnika žele se dokopati zlata koje je iračka vojska ukrala iz Kuvajta, a onda se nađu u situaciji da moraju birati između zlata i pomoći Iračanima pobunjenima protiv Sadama koje je službena američka politika ostavila na cjedilu) i s vrlo svježom stilskom izvedbom oslonjenom na brz ritam, ekspresivne rakurse i kameru iz ruke.
No usprkos uspjehu, Russell je kroz sljedećih deset godina uspio realizirati još samo jedan, slabo zapažen film, da bi početkom novog desetljeća izronio punom snagom i polučio tri odlično primljena ostvarenja u nizu. Prvi od njih, “Boksač” (2010), briljantno je režirana (istinita) storija o braći boksačima i emotivno zahtjevnom balansiranju pojedinca između polazne obitelji i potencijalne životne družice, drugi, “U dobru i zlu” (2012), humorna drama o psihijatrijski liječenom muškarcu koji se u pokušaju da opet pridobije bivšu suprugu zbližava s neobičnom susjedom, dok se treći i aktualni, “Američki varalice”, labavo oslonjen na stvarne događaje, bavi parom sitnih prevaranata koje je FBI krajem 1970-ih angažirao kako bi stao na rep korupciji u višim političkim krugovima. Sva tri filma barataju razvedenom naracijom s nizom jakih likova što tvore (relativno) gustu mrežu odnosa, u sva tri prisutni su protagonisti koji u svojim životima kreću iznova, pokušavajući stvoriti “bolje sebe”, u sva tri režijska izvedba sadrži barem jednu bravuru koja razgaljuje filmoznalce. (Uz prve dvije zajedničke osobine vezane su i snažne glumačke interpretacije redovno nominirane za Oscare: Christian Bale i Melissa Leo iz “Boksača” te Jennifer Lawrence iz “U dobru i zlu” Oscarima su i nagrađeni, a do Akademijine nagrade još mogu stići, iz novog Russellova filma, Bale, Lawrence, Amy Adams i Bradley Cooper).
“Američki varalice” čudno su strukturiran film. Otvara ih sekvenca kojom Russell, slično kao u otvaranju “Boksača”, impresionira redateljskom izvedbom – upoznavanje i zaljubljivanje sitnog financijskog žmuklera Irva Rosenberga (Bale) i njegove uskoro suučesnice Sydney (Adams) režirano je s fascinantnom fluidnošću, a čitava prva polovica filma ambiciozan je dramski narativ u kojem je podjednako važno funkcioniranje likova Irva i Syndey u odnosu s FBI-evcem Richiejem DiMasom (Cooper) koji ih je prisilio na suradnju, Irvova pozicija spram idealne srodne duše Sydney i promašene supruge Rosalyn (Lawrence) koja mu ne želi dati razvod, te mućka kojom žele uhvatiti gradonačelnika New Jerseyja (Jeremy Renner) u primanju mita. Međutim negdje oko sredine slijedi nagli zaokret u satiru, odnosno crnu komediju, pri čemu lik FBI-ovca postaje puka karikatura, a daleko od toga nije ni onaj supruge. Osim toga, Russell se jako muči s ritmom/tempom, pa je dojam da film traje daleko dulje od svog stvarnog trajanja, a i završni obrat, koliko god sam po sebi bio efektan, doima se nepripremljenim.
U konačnici, “Američki varalice” kao da su raspolovljeni na dvije polutke u kojima se solidni Christian Bale i izvanredna Amy Adams kao dramski utjelotvoritelji likova Irva i Sdyney bore protiv Bradleyja Coopera i Jennifer Lawrence kao lakrdijaša u ulogama Richieja i Rosalyn, i taj je čudan sraz za film kontraproduktivan. Šteta, jer njegovi su potencijali bili znatno veći.