Genije kojem nije trebao kompjuter

U Dalju je 28. maja obeležena 131. godišnjica rođenja Milutina Milankovića, geofizičara, građevinara, matematičara, klimatologa, astronoma i osnivača katedre za nebesku mehaniku na Univerzitetu u Beogradu, poznatog po teoriji ledenih doba.

Program je organizovao Kulturno-naučni centar “Milutin Milanković” u Dalju pod pokroviteljstvima opštine Erdut i hrvatskog Ministarstva znanosti, obrazovanja i sporta. U Domu kulture je odigrana pozorišna predstava o Milankoviću “Kroz vasionu i vekove” amaterske dramske grupe gimnazije iz Bačke Palanke koja je za tu predstavu dobila drugu nagradu na konkursu “Majkrosofta” u Berlinu za inovativnost i kreativnost u školi.

Predstavu je pogledalo 300-tinjak učenika viših razreda osnovnih škola iz Dalja i Bijelog Brda te učenika daljske srednje škole. Potom je u dvorištu naučnikove rodne kuće otvorena izložba likovnih radova pod nazivom “Spektar Milutina Milankovića” nastalih na istoimenoj koloniji.

Mala ledena doba

Tridesetak radova čiji su autori i inicijatori kolonije članovi somborske grupe “7 plus 1” – Nikola Brkanović, Milenko Buiša, Mirko Ćirić, Rajko Čabarkapa, Rade Dragnić, Milorad Rađenović, Svetislav Šljukić i Ilija Uzelac te dvojica slikara iz Zagreba Slavko Marić i Miloš Popović, ostaće u fundusu Kulturno-naučnog centra. 

Izložbu je otvorio Mirko Marković, direktor Uprave za manjine pri Ministarstvu nauke, obrazovanja i sporta, koji je istakao da je ministarstvo itekako zainteresovano za obeležavanje velikih imena značajnih ne samo za srpsku ili hrvatsku, već i čitavu svetsku zajednicu.

Stručna naučna predavanja održali su akademik Vladimir Paar s Prirodoslovno-matematičkog fakulteta u Zagrebu, profesor doktor Milan Ivanović s Elektrotehničkog fakulteta u Osijeku i doktor nauka Zoran Knežević, direktor Astronomske opservatorije u Beogradu, dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU).

Akademik Paar je govorio o najnovijim naučnim otkrićima objavljenima 2007. godine na evropskoj istraživačkoj meteorološkoj stanici na Antarktiku, gde su analizom polarnog leda napravljena vrlo precizna merenja o kretanju temperature na Zemlji tokom poslednjih 830 hiljada godina.

Prema njegovim rečima, rezultati istraživanja o velikim ledenim dobima i velikim globalnim zagrejavanjima koja su isprepliću sa malim ledenim dobima, u svojim temeljenim delovima slažu se sa Milankovićevim predviđanjima.

– Tu mi imamo direktnu naučnu potvrdu mnogih stvari koje je Milanković uspeo da izračuna matematičkim metodama, a što je čudo. Mi koji radimo na tome, impresionirani smo da je to mogao izračunati bez kompjutera i bez naučnih podataka kojima danas raspolažemo. Njegovi ključni koncepti sve se više potvrđuju, kazao je akademik Paar.

Dodao je da su “mala ledena doba” verovatna već za 20-tak ili 50-tak godina. Zadnji put su zabeležena između 1640. i 1700. godine kada je Sava bila zaleđena u julu, sneg je padao u avgustu, a pod ledom je bio i severni deo Jadrana.

Ugledni gosti

Rodna kuća proslavljenog naučnika i narednih godina će biti mesto obeležavanja ne samo značajnih datuma vezanih za Milankovića već i centar mnogih društvenih događanja na području erdutske opštine.

– Mi smo krenuli sa obeležavanjem 125. godišnice rođenja Milutina Milankovića, zatim smo 2008. godine obeležili 50 godina njegove smrti i tad je održan prvi međunarodni naučni skup o stvaralaštvu Milutina Milankovića sa kojeg je izašao kvalitetan zbornik radova. Prošle godine smo povodom 130. godišnjice rođenja, u maju imali skup meteorologa iz Austrije, Mađarske, Hrvatske i Srbije na temu klimatskih promena, a u jesen je u Dalju održan radni dan međunarodnog simpozijuma o klimatskim promenama u organizaciji SANU, podsetio je Đorđe Nešić, direktor Kulturno-naučnog centra “Milutin Milanković” u Dalju.

Pored predavača, slikara i predstavnika lokalne i regionalne samouprave, programu povodom 131. godišnjice rođenja Milutina Milankovića prisustvovali su i Fedor Mesinger, član Svetske meteorološke organizacije i jedan od nastavljača Milankovićevog dela, generalni konzul Srbije u Vukovaru Živorad Simić, ranija generalna konzulica Bojana Ristić, Snježana Barabaš-Seršić, direktorica treće osječke gimnazije koju je pohađao i Milanković te predstavnici udruženja iz Beograda koje nosi ime ovog velikana svetske nauke.

Škrti smo prema našim velikanima

Obeležavanju godišnjice rođenja Milutina Milankovića prisustvovala je i Vera Milanković, profesorka na Fakultetu muzičkih umetnosti u Beogradu i jedna od potomaka velikog naučnika o čijim se naučnim dostignućima s dužnim poštovanjem govori tek unazad desetak godina.

– Kad, tad stvari dođu na svoje mesto. Meni je žao što on to nije doživeo. Malo smo škrti prema svojim velikanima, što dolazi od opšteg društvenog vaspitanja kao i praksa da umanjujemo svoje vrednosti, a da se divimo tuđima. Krajnje je vreme da se opametimo jer ćemo izgubiti budućnost, kazala je Vera Milanković, profesorka muzičkih umetnosti.  

Osječki pjesnici u Centru

U petak, 21. maja, osječko Društvo pjesnika “Antun Ivanošić” i Kulturni i znanstveni centar “Milutin Milanković” priredili su u Dalju “Druženje uz poeziju i glazbu”.

Nakon pozdravnih riječi Borisa Nikšića, predsjednika Društva pjesnika, i Đorđa Nešića, ravnatelja Centra, osječki pjesnici Dejana Babić, Josip Matej Bilić, Pavle Hajduković, Miroslav Kablarević, Vera Kozar, Petar Malbaša, Boris Nikšić, Zdravka Pirel, Kristina Stanković, Milenko Vasiljević – Čiko, Zorislav Vidaković i Marinko Zanze, pred punom dvoranom koja ima oko 60 mjesta, čitali su ljubavne, biografske, opisne i satirične stihove.

Njima su se pridružili daljski pjesnici Jelka Borojević i Milovan Ćurčić te Branka Musulin iz Sombora. Između poetskih blokova nastupao je gitarista Ladislav Ležaić. To je bila i prilika da osječki pjesnici razgledaju daljski Centar i da se upoznaju s naučnim radovima Milutina Milankovića. J. N.