Solidan pregled igre
Tržišni imperativ u književnosti, da treba pisati komunikativno i na aktuelne teme, najbolje su primenili oni koji nezasitog Moloha tržišta hrane i po nekoliko puta nedeljno, dakle pisci čija je imovinska karta novinska kolumna, intervju ili reportaža a ne seminarski rad ili akademski tapacirung. Budući da se literarna misija novinara-pisaca odvija u opasnoj blizini frivolnosti teksta, zapuštene forme i jednokratnih efekata, optimalni presek trenutnog ugođaja koji nudi roto-manufaktura i opklade na drugo čitanje naslova koji odbijaju da se svedu na potrošnu robu, čine humor i satira. Niču na đubrištu efemernog i zajedničkog, nadilaze ga jezičkom invencijom i pronicljivom duhovitošću, nudeći čitaocima dimenziju razotkrivajuće vedre gorčine, dimenziju do koje “ozbiljni pisci” ne drže ili ne uspevaju da dobace.
Humor i saosećanje
Emir Imamović Pirke (Tuzla, 1973) spada u autore ove vrste. Sklonost prema apsurdnim situacijama i verbalni, dijaloški humor čine ga bliskim Borisu Dežuloviću i Anti Tomiću, još dvojici “plivača među vaterpolistima”, kako je jednom Dežulović objasnio otkud pisci među novinarima. Imamovićevi romani počivaju na matrici komedije situacije i komedije karaktera i elementima savremenog društvenog romana koji ima jak istorijski bekgraund u bosanskom ratu 90-ih godina.
Apsurd (karikaturalna otmica ćerke lokalnog tajkuna u romanu “Je l neko vidio djevojčice, kurve, ratne zločince” iz 2006. ili “otkriće” drevnih bosanskih piramida u Visokom u romanu “Tajna doline piramida” iz 2008.) kod Imamovića se javlja kao neizbežna posledica mentaliteta sredine i karaktera protagonista. Apsurd je praćen različitim satiričkim i kritičkim signalima (u “Trećem poluvremenu” bivši panker postaje ostrašćeni vehabija, gradonačelnik u ratu – ratni profiter i sadista), ali i melodramski obojen razumevanjem slabosti likova. Otuda, u ovoj prozi bez izrazitih negativaca, dominira pre neka toplina humorističke saživljenosti sa ljudskom nesavršenošću, nego optužujući radikalan rascep između sveta ogrezlog u zlo(čin) i sfere ljudskosti potisnute na marginu. Glupost je jaka ali nije bezgranična, ljudska ograničenja i kršenja normi su brojna ali nisu nepopravljiva – kratki je kompendijum imaginacije saosećanja Imamovićeve proze.
Ipak, tamni tonovi jasnije su naznačeni u novom romanu “Treće poluvrijeme”, jednako kao i ambicija da se napravi poetički iskorak u odnosu na prethodne romane. Pripovedna scenografija je zadržana (mesto radnje romana je Podgrad, zabačena bosanska varošica), kao i fabulativni paralelizam koji ima dvostruko duplo dno. Iza dominantnih linija romana koje čine ljubavni zaplet dostojan epske poezije i uspon amaterskog nogometnog kluba Udarnik do osmine finala Kupa BiH, stoji kriminalistička intriga o nekadašnjem ubistvu tročlane porodice Hiroš i genealoški presek izbijanja i toka rata u izmišljenom srednjebosanskom gradiću.
Novina novog Imamovićevog romana je naglašeno sažimanje fabule i turbulencija vremenske ose radnje, jedna gotovo haotična smesa fleš bekova i skakanja sa perspektive jednog lika na drugi. Tekst romana je dodatno raslojen i grafički garniran unošenjem feljtona o “islamskim borcima u BiH” i policijskim zapisnicima, što deluje kao balast kolažiranja i izlišni kontekstualni ukras koji nema direktne veze sa zapletom romana.
Sigurna sredina tabele
Jezgro romana čini ljubavni trougao čija kompleksnost nije u tome što je Zeka začeo vezu sa Selmom, bivšom ženom svog najboljeg prijatelja Muhe, ni u tome što ova zamena erotskih uloga neće prouzrokovati omrazu među prijateljima čije je druženje počelo u detinjstvu, da bi bilo potvrđeno u ratu kada je u srpskom logoru obojici urezan krst na koži leđa. Složenost je u tome što Imamović zaplet ljubavnog trougla kontaminira dodatnim motivima kao što su: provincijska besperspektivnost, beg iz teskobe matičnog miljea, dileme zajedničkog života u vezi i nesnalaženje u većem gradu, PTSP sindrom, surevnjivost vehabija i sekularnih muslimana… Uz istorijski i triler sloj romana dobili smo fabulu koja u sebi sadrži građu i sižee nekoliko novela. Tekst romana “Treće poluvrijeme” tako postaje prepunjeni pretis lonac čiji ventil propušta tek tragediju erotske prikraćenosti sredovečnog samca, ratnog veterana utonulog u alkoholizam koji se za “nikad prežaljenu ljubav” sveti pogrešnoj osobi.
Previše je postalo premalo, formula je romana “Treće poluvrijeme”. Selektor romana, Emir Imamović Pirke, uveo je na teren manje komike ali širi pripovedni fokus, imao solidan pregled igre ali bez snage za završnicu primerenu ambicioznoj zamisli. To ne znači da publika nije uživala u igri ni da je ostvareni rezultat nepovoljan, ali za kompletan trijumf domaćeg tima moraćemo da sačekamo novu sezonu.