Fantastika u glavnom gradu
Fantastic Zagreb Film Festival, nulto izdanje, 2.-9. srpanj
Nulto izdanje Fantastic Zagreb Film Festivala organizirala je ista ekipa koja godinama radi Libertas Film Festival u Dubrovniku, i može se reći da je tek na matičnom zagrebačkom tlu postigla pun uspjeh. Naime, usprkos ambicioznom programu, dubrovački festival trajno pati od slabog interesa publike, dok je već početno izdanje novog zagrebačkog festivala, održano u kinu “Europa” i na ljetnim pozornicama “Gradec” i “Tuškanac”, naišlo na jako dobar odaziv, što baš i nije bilo za očekivati početkom srpnja u tradicionalno inertnom glavnom gradu.
Atraktivan izbor filmova
Stjepan Hundić i Vanja Vascarac osmislili su povijesno i geografski zanimljivo razveden program koji je uključivao kratku, ali reprezentativnu retrospektivu jugoslavenske filmske i televizijske fantastike (“Čudotvorni mač” Vojislava Nanovića, “Leptirica” i “Sveto mesto” Đorđa Kadijevića, “Izbavitelj” Krste Papića, “Ritam zločina” Zorana Tadića i “Gosti iz galaksije” Dušana Vukotića), pregled suvremene svjetske fantastike i horora, u rasponu od Evrope do Latinske Amerike, te najradikalnije izdanke tih žanrova koji, dakako, stižu iz Japana i Južne Koreje, s tim da je japanski eksploatacijski film kao zasebna kategorija imao posebnu sekciju. Uz atraktivan izbor filmova, FZFF ponudio je i dobro posjećene, elokventnim raspravljačima “opremljene” panel-diskusije o granici između umjetnosti i eksploatacije, te o fantastici i hororu u eks Jugoslaviji.
Između 25 filmova i jedne TV serije (kultna američka “Igra prijestolja”) ovom prilikom izdvajamo otvarajući naslov festivala, horor-triler “Crna voda” nizozemskog debitanta Elberta van Striena, krimi-horor dramu “Ubojica iz trgovine egzotičnih riba” kultnog japanskog sineasta Shiona Sonoa, te krimi-triler-horor “Vidio sam vraga” južnokorejskog majstora kriminalističkog nadžanra Kim Jee-woona.
“Crna voda”, priča o djevojčici koja zaključi da je njezina majka, dok je bila mlada, ubila vlastitu sestru blizanku, prije svega je afirmacija racionalnog u žanru koji tradicionalno promovira iracionalnost kao ključnu, no u racionalističkom svijetu marginaliziranu sastavnicu ljudskih bića. Drugim riječima, film koji se – zahvaljujući žanrovskim običajima i sagledavanju većine zbivanja iz perspektive djevojčice koja vjeruje u nadnaravno – percipira kao fantastičan, u efektnom završnom obratu razotkriva se kao realističan, a iracionalnost označava kao patološka, s tim da se znakovito veže uz kći i majku kao opreke dobrom i trezvenom ocu i suprugu, što bi feminističkoj kritici bio odličan argument za iščitavanje mizoginije.
Politički nekorektan podžanr
“Vidio sam vraga” potentan je prilog podžanru filmova osvete koji afirmira pravo na nemilosrdnu vendetu nemilosrdnom zlikovcu kad je izvršava onaj kome je zločinac ubio nekog najmilijeg. Politički nekorektan i na ljevici redovno napadan podžanr, s Kimovom filmom dobiva ultraško izdanje prepuno drastičnog nasilja, izdanje koje svjedoči duševno tegobnim posljedicama logike “oko za oko, zub za zub”, međutim ne pada u zamku patetičnog izjednačavanja krvnika i osvetnika, iako potonji čini i krive korake s dramatičnim posljedicama.
“Ubojica iz trgovine egzotičnih riba”, pak, u najboljem je smislu sumanuto ostvarenje o slabiću koji sa seksi suprugom i seksi kćerkom padne u mrežu patološkog ubilačko-erotskog para, film čiji su ekstremni prizori nasilja i tjelesnog komadanja, garnirani pomaknutim seksualnim trenucima, sastavni dio vrlo zrele groteskne strukture, istovremeno cinične i duboko uznemirujuće.