Policajac protiv pisaca

Još sredinom prošloga tjedna izgledalo je da će se smiriti “afera Nikolaidis” – tekst crnogorskog pisca Andreja Nikolaidisa u kojem on kritički govori o Republici Srpskoj i proslavi 20 godina njenog postojanja – jer je iz državnog vrha Srbije bilo nezvaničnih najava da Srbija neće Crnoj Gori uložiti diplomatsku notu (Nikolaidis je, naime, i savjetnik predsjednika crnogorske Skupštine Ranka Krivokapića), a hajka se vodila uglavnom u tabloidima. Potom je, u samo dva dana, diplomatska nota ipak poslana, crnogorski ambasador pozvan na “čupanje ušiju” u Ministarstvo vanjskih poslova Srbije, a vrhunac je bila smjena direktora Narodne biblioteke Srbije Sretena Ugričića koji je, među ostalima, potpisao apel Foruma pisaca, čiji je član, da se zaustavi hajka na Nikolaidisa, kojeg su mediji proglasili teroristom.

Povratak u devedesete

Tako je i Ugričić, također pisac, u svega nekoliko dana postao terorist, javni službenik koji na funkciji upravnika NBS-a ne bi smio misliti svojom glavom. Smijenjen je na telefonskoj sjednici Vlade, a sve na inicijativu ministra policije Ivice Dačića, koji se uoči smjene Ugričića čak drznuo reći da on može potpisivati peticije za zaštitu terorista Nikolaidisa, ali – iz zatvora. Jedini od ministara koji se dvoumio oko te smjene bio je ministar kulture Predrag Marković, ali odluka je na kraju donesena jednoglasno, jednako kao što su jednoglasni i napadi u koje su se nakon tabloida uključili i tzv. ozbiljni mediji. Reakcije koje su uslijedile posve su u skladu s onim što je sam Ugričić nazvao “stanjem ogoljenog straha od izgovorene riječi”.

U isto vrijeme, Ugričića je podržao velik broj organizacija i pojedinaca. Tako su organizacije okupljene u Kuću za ljudska prava i demokraciju – Građanske inicijative, Jukom, Helsinški odbor, Beogradski centar za ljudska prava i Centar za građansku politiku – zatražile da se odluka o njegovoj smjeni povuče. U priopćenju navode da Dačićeva izjava da Ugričić Nikolaidisa može podržavati iz zatvora “svjedoči o bahatoj uzurpaciji nadležnosti i o pritisku izvršne vlasti na institucije, posebno one iz sfere kulture”, te da je riječ o teškom narušavanju osnovnih ustavnih principa. Hajka kojoj svjedočimo, kažu nevladine organizacije, ukazuje na to da se iza linča kriju puno dublji razlozi: “Markiranje vanjskih i unutrašnjih neprijatelja Srbiju vraća u devedesete. Režirani scenarij samo podstiče i održava nacionalističku histeriju i ksenofobiju. Cilj je očito zabrana kritičkog govora na javnoj sceni u predizbornoj kampanji koja će, po svemu sudeći, biti beskrupulozna.”

Tih je godina Dačić, danas ministar i potpredsjednik Vlade s čijom je Socijalističkom partijom Demokratska stranka Borisa Tadića potpisala sporazum o pomirenju, bio glasnogovornik Slobodana Miloševića i njegove politike ratova i sukoba. Kao da se 20 godina kasnije ništa nije izmijenilo: i nakon Ugričićeve smjene on izjavljuje da “nitko nema pravo podržavati ubojice” i poziva ostale ministre da se javno izjasne o svom glasu za smjenu na telefonskoj sjednici.

Dačićev predizborni trans

– Nitko nema pravo podržavati ubojice i teroriste, naročito to pravo nema državni službenik. Evo, i Čedomir Jovanović, kome su predsjednika ubili, sada brani nekoga tko kaže da je ubojstvo civilizacijski iskorak – izjavio je Dačić, dodajući da netko možda misli da bi “civilizacijski iskorak bio i da ubiju Jovanovića ili nekog drugog”, ali da će svatko tko to kaže završiti u zatvoru.

Pritom je Dačić zaboravio spomenuti da je premijera Zorana Đinđića ubila jedinica koju je formirala upravo vlast kojoj je on bio glasnogovornik, JSO i zloglasni Milorad Ulemek Legija, koji su godinama bili “elitni borci za srpsku stvar” i svuda gdje su kročili ostavljali smrt i razaranje.

U međuvremenu, Forum pisaca je pokrenuo još jednu inicijativu, da Vlada ukine neustavnu odluku o smjeni upravnika NBS-a Sretena Ugričića, a ako se na to ogluši, da Ustavni sud pokrene proceduru ispitivanja ustavnosti sporne odluke, budući da je ona u suprotnosti s ustavnom odredbom da “nitko ne može trpjeti posljedice zbog stavova iznesenima u peticijama, osim ako je time počinjeno krivično djelo”.

Hronologija medijskog spinovanja

– 8. januara popodne, portparolka policije Republike Srpske Mirna Šoja obavještava javnost da su bezbjednosne službe RS-a pronašle stanovitu količinu eksploziva i oružja u banjalučkoj dvorani “Borik”, a u sklopu antidiverzionog pregleda dvorane u kojoj je 9. januara održano svečano obilježavanje dvadesetogodišnjice uspostavljanja Republike Srpske.

– 9. januara održava se svečanost kojoj prisustvuje državni i politički vrh Republike Srpske i Republike Srbije, kao i crkveni velikodostojnici.

– 10. januara policija RS-a saopštava da je uhapšen izvjesni Božidar Stanišljević, radnik dvorane “Borik”, koji je tamo unio eksploziv i oružje i da isti negira terorističke namjere.

– 11. januara Andrej Nikolaidis objavljuje u E-novinama tekst pod naslovom “Šta je ostalo od velike Srbije”, koji sutradan prenosi sarajevski Žurnal.info, a narednog dana podgorički portal Analitika.

– 14. januara podgorički list “Dan” pokreće hajku i optužuje Nikolaidisa da “poziva na masovna ubistva”, tražeći njegovo hapšenje.

– 16. januara hajku nastavlja “Glas Srpske” iz Banja Luke.

– 17. januara beogradska “Politika” na naslovnoj stranici nastavlja sa satanizacijom Nikolaidisa vadeći jednu rečenicu iz konteksta.

– 17. januara, nakon teksta u “Politici”, reaguje Forum pisaca iz Beograda tražeći da se prestane sa hajkom i protestvujući zbog sprečavanja slobode govora. Saopštenje potpisuje tridesetak pisaca, među kojima i upravnik NBS-a Sreten Ugričić.

– 18. januara u beogradskom tabloidu “Press”, bliskom Vladi Srbije, kreće hajka na Forum pisaca i posebno na Ugričića, uz veliki naslov na prvoj stranici “Upravnik Narodne biblioteke podržavao atentat na Tadića”.

– 19. januara ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić Ugričiću prijeti hapšenjem zato što je kao državni službenik potpisao saopštenje Foruma pisaca te najavljuje njegovu hitnu smjenu.

– 20. januara na telefonskoj sjednici Vlade po hitnom postupku smijenjen je Ugrčić.

– 21. januara list “Press” nastavlja kampanju protiv drugih potpisnika Forumova saopštenja i traži da pisac Mileta Prodanović bude razriješen članstva u Nacionalnom savjetu za kulturu.

Drago Kovačević