Sartid po drugi put među Srbima
US Steel odlazi iz Smedereva i Srbije. Ostavlja željezaru Sartid Srbiji. Koliko je ta vijest gadna za Srbiju najbolje govore statistički podaci. Skoro polovina srpskoga izvoza bila je vezana uz US Steel. Dakle, milijarde dolara su u pitanju. Istovremeno, milijarde dolara vrijedni proizvodi ulazili su u Srbiju kao uvoz, iz Slovačke i sa drugih destinacija, da bi nakon dorade u toj željezari bili tretirani kao izvozni proizvod. Željezara je bila ključni izvozni, ali i veliki uvozni faktor.
Radilo je u njoj preko 5.000 ljudi, a samo u gradu Smederevu bilo je glede usluga za istu firmu angažovano njih skoro 2.000. U Srbiji je uz željezaru, što direktno što indirektno, bilo vezano još 3.000 radnika. Svi oni, a radi se o skoro 10.000 njih, bili su svaki mjesec uredno plaćani. Država i lokalna zajednica su kroz poreze i doprinose dobivale ono što im pripada.
U zemlji sa ekonomskim problemima kakve ima Srbija željezara je bila dragulj. Umjesto da, poput Zastave, Rakovice ili nekog od postojećih velikih, a neprivatizovanih i neprilagođenih sistema, država iz budžeta čuva osnovne elemente socijalne ravnoteže, ona je imala željezaru kao nekog ko ne samo da živi od vlastitog rada, nego kao sistem pomaže one što se nisu uspjeli prilagoditi tranziciji. Smederevska željezara je bila kompanija koja je u značajnom dijelu držala srpsku privredu i srpski budžet “iznad vode”.
Kada je, za vrijeme vlade koju je u Srbiji vodio Zoran Đinđić, željezara prodana US Steelu za 37 miliona dolara, sva konzervativna Srbija je skočila na “noge lagane”. Smatrali su to lopovlukom. Što iz neznanja i budalaštine, što iz političkog marifetluka. Tvrdili su da željezara vrijedi na stotine miliona evra, što je knjigovodstveno tačno, ako se računa ono što je u nju prethodno utrošeno, od Kraljevine preko Tita do Slobe. Tako nešto je upravo prije nekoliko dana potvrdila kompanija US Steel. Dogovorila je sa Vladom Srbije da željezaru i sve ono što je u nju u međuvremenu investirala (a radi se o bar sto miliona evra), proda državi Srbiji za samo jedan dolar.
Vlada Srbije je (a šta bi drugo i mogla) prihvatila ponudu. Vjerovatno će u željezari imati upaljenu bar jednu peć, a najveći broj radnika držati na minimalcu, tvrdeći kako su i oni i željezara od “strateške važnosti” za zemlju. Trošak će plaćati građani, ko bi drugi. Bar dok ne prođu izbori, a i nešto iza toga. Oni što su tvrdili kako je prodaja željezare prije desetak godina bila kriminal, danas ćute.