Film propuštene prilike

Hossein Amini stekao je solidnu reputaciju scenarističkim adaptacijama klasičnih i manje klasičnih književnih djela. Taj je britanski Iranac debitirao 1996. prilagodbom Hardyjeva kasnoviktorijanskog romana “Nepoznati Jude” za tada ne naročito poznatog režisera Michaela Winterbottoma, a već godinu i koji mjesec kasnije nominiran je za Oscara za scenarističku adaptaciju “Krila golubice”, prvog od triju kapitalnih romana Henryja Jamesa iz njegove kasne faze. Potom je radikalno prorijedio scenaristički ritam, da bi se tek krajem nultih godina vratio u sedlo adaptacijom romana Elmorea Leonarda “Smrtonosni hitac”, nakon čega je uslijedio niz novih scenarističkih projekata, među kojima je daleko najvažniji adaptacija romana “Vožnja” Jamesa Sallisa za istoimeni film Nicolasa Windinga Refna, jedan od istaknutijih slikopisnih naslova posljednjih godina. Naposljetku, kako to često biva, Amini se i sam okušao u redateljskoj stolici, a za taj debi izabrao je roman “Dva lica siječnja” Patricije Highsmith koji je, dakako, sam adaptirao.

Patricia Highsmith, u svojim boljim romanima, zanimljiva je po miješanju krimi-žanra i intrigantnih psihologizacija uz stanovit egzistencijalistički dodir, a u “Dva lica siječnja”, kao i u kapitalnom “Talentiranom gospodinu Ripleyju”, riječ je o američkom, potencijalno erotskom, a svakako visokotenzičnom triju u Evropi, što opet može podsjetiti na Henryja Jamesa, recimo baš na spomenuta “Golubičina krila”, ali još konkretnije na debitantski “Nož u vodi” Romana Polanskog, bez obzira na to što kod Polanskog nije riječ o (nevinim i manje nevinim) Amerikancima na opasnom evropskom tlu. Dakle, u pitanju su psihološke igre moći s erotskim začinom, a kao kod Polanskog (čiji je film snimljen1962., upravo kad se događa radnja “Dva lica siječnja”), radi se o imućnom starijem muškarcu, njegovoj znatno mlađoj supruzi i njoj po godinama bližem mladiću skromnijeg materijalnog statusa, kojeg bračni par slučajno upozna. Kao kod Polanskog, interes za istu ženu između dvojice muškaraca izaziva rivalstvo, pri čemu su obojica muškaraca korumpirana, ali ni žena, iako možda najmanje kriva, nije nevina.

No postoji i velika razlika u odnosu na “Nož u vodi”. U Aminijevoj adaptaciji Patricije Highsmith, starijeg muškarca igra vrlo privlačni Viggo Mortensen koji svom liku daje notu izvanrednosti kakvu Polanskijev stariji muškarac vrlo prosječnog izgleda i mediokritetskog dojma nije imao, što će reći da je krupni prevarant Chester (Mortensen) u smislu izravne erotske privlačnosti kudikamo veći konkurent sitnom prevarantu Rydalu (Oscar Isaac, naslovni lik iz “Inside Llewyn Davis” braće Coen) nego što je Polanskijev stariji muškarac mladom aspirantu. Dakako, tenzičan odnos dvojice muškaraca omiljen je motiv Patricije Highsmith, no u ovom slučaju, barem ako je suditi po Aminijevoj adaptaciji, taj odnos nema homoerotske sastojke kao u “Talentiranom gospodinu Ripleyju”, međutim bez obzira na to, baš kao u tom romanu, odnosno njegovoj odličnoj filmskoj verziji Anthonyja Minghelle, ženski lik ispada gotovo suvišan. Ne samo zato što autore romana odnosno filma zanima borba dvojice mužjaka za više-manje pasivnu ženku (kao i u Berkovićevom “Rondu”), nego i zato što u odnosu velikog i malog prevaranta, u jednom se trenutku to i eksplicira, postoje i natruhe odnosa oca i sina.

“Dva lica siječnja” film je koji ima odlično otvaranje, ali od trenutka kad krene zaplet atmosfera počinje posustajati, odnosi među likovima ne uspijevaju ispuniti obećanja iz ekspozicije, dosegnuta napetost vrlo je mlaka. Aminijev redateljski prvijenac, s obzirom na svoje potencijale, doima se kao film propuštene prilike.