Vješci iz West Memphisa
Tajna jezera Devil’s Den, film Atoma Egoyana
Svojedobno vrlo ugledni, danas manje zanimljivi kanadski sineast Atom Egoyan (“Exotica”, “Slatka budućnost”, “Felicijino putovanje”) često se u svojim filmovima bavio usamljenicima koji kriju ili pokušavaju razriješiti neku enigmu, i uvijek su ga više od žanrovskih mogućnosti koje su mu zapletene priče nudile (riječ je obično o svojevrsnim detektivskim trilerima) zanimala psihička stanja likova i njihove više ili manje složene interakcije. Stoga ne čudi da se zainteresirao za strašan slučaj ubojstva trojice osmogodišnjih dječaka u gradiću West Memphisu u državi Arkansas, koji su u proljeće 1993. pronađeni goli, svezani i mrtvi u mutnoj vodi lokalnog šumskog jezerca. Policija je krivce pronašla u dvojici mjesnih tinejdžera, neprilagođenih “gotičara”, te njihovom poznaniku sa stupnjem inteligencije graničnim prema mentalnoj retardaciji. Upravo potonji je, nakon iscrpljujućeg policijskog ispitivanja, priznao zločin, no ubrzo ga i zanijekao, ali na suđenju je porota, sastavljena od tipičnih stanovnika tzv. biblijskog pojasa, prihvatila navode optužbe po kojoj su trojica tinejdžera, navodno sotonistički motivirana, ubila dječake.
Kako za to nije bilo nikakvih materijalnih dokaza, ali zato jest pregršt indicija da je policija zanemarivala bitne tragove koji su upućivali u drugim smjerovima, štoviše da je nedopustivo manipulirala iskazima optuženih i svjedoka, slučaj je podigao veliku medijsku prašinu jer se doimao kao nova verzija glasovitih vještica iz Salema, tj. progona nedužnih zbog iskakanja iz (konzervativnih) društvenih okvira. Naposljetku, nakon 18 godina provedenih u zatvoru, osuđenici su 2011. oslobođeni nagodbom po kojoj su ostali pri svojim tvrdnjama da su nevini, ali su priznali da je država imala dovoljno dokaza da ih osudi, te se odrekli prava na odštetu.
Slučaj su tokom njegova odvijanja obrađivali Joe Berlinger i Bruce Sinofsky u čuvenoj dokumentarnoj trilogiji “Izgubljeni raj”, a Amy J. Berg, pod producentskim vodstvom Petera Jacksona, realizirala je dokumentarac “Zapadno od Memphisa” neposredno nakon izlaska trojke iz zatvora. Prepoznavši u nikad razriješenom zločinu protiv mladih i nevinih motive koji su ga često vodili u njegovim filmovima, Egoyan se prihvatio (igrane) realizacije scenarija Scotta Derricksona i Paula Harrisa Boardmana. Ta su dvojica odgovorna za razvikani, na istinitoj priči temeljeni horor “Egzorcizam Emily Rose”, samo dok su tamo pod krinkom objektivnosti besramno propagirali kršćanski fundamentalizam, ovdje zajedno s Egoyanom po istom tom fundamentalizmu kritički udaraju.
“Tajna jezera Devil’s Den” mozaično-meandrirajući je narativ čija bi sidrišta trebale biti perspektive majke jednog od ubijenih dječaka (Reese Witherspoon) i istražitelja obrane (Colin Firth), pri čemu potonji odgovara omiljenom Egoyanovom liku usamljenika koji pokušava riješiti enigmu. Međutim, te dvije glavne perspektive slaba su uporišta jer su karakteri koji iza njih stoje naprosto nedovoljno profilirani i zanimljivi, dok očišta onih drugih, epizodnih likova, samo pridonose dojmu posvemašnje karakterizacijske neelaboriranosti. Kombinacijom dvaju jačih i niza sporednih perspektiva s onom tzv. objektivnom, pri čemu se i kronologija zbivanja usložnjava, željelo se kreirati kompleksnu strukturu čija će efektna poanta biti izrečena u završnici, a ta je da je sve nejasno i nedokučivo, čime se aludira na (tragičnu) ograničenost ljudske spoznaje kao takve, baš kao i u načelno vrlo srodnom Fincherovom “Zodijaku”. No umjesto složenosti i slojevitosti, dobili smo nefunkcionalno raspršen film koji se pogubio u svojim slabo kontroliranim grananjima.