Pokrajine

Parastos ratnim žrtvama na vukovarskom vojničkom groblju

Napokon mir i spokoj

Prema procenama, od početka septembra do druge polovine novembra 1991. u Vukovaru je poginulo preko 1.500 Srba

Na srpskom vojničkom groblju Aleja u Vukovaru, u prisustvu velikog broja građana, služen je parastos srpskim žrtvama vukovarskog ratnog pakla. Parastos su služili vukovarski protojereji Dušan Marković i Jovan Radivojević uz sasluženje više sveštenika, a organizator parastosa je bilo vukovarsko Veće srpske nacionalne manjine.

Vence kod centralnog krsta na vojničkom groblju položili su predstavnici porodica poginulih boraca, Udruženja nestalih i nasilno odvedenih Srba, Generalnog konzulata RS u Vukovaru, na čelu sa konzulom Živoradom Simićem, gradskog i županijskog VSNM-a, Glavnog i gradskog odbora Samostalne demokratske srpske stranke, Zajedničkog veća opština, Nove srpske stranke i brojni drugi.

Prema procenama, jer precizna evidencija poginulih nikada nije urađena, u tromesečnom periodu, od početka septembra do druge polovine novembra 1991, u Vukovaru je poginulo preko 1.500 Srba. Pošto je prijašnjih godina datum parastosa varirao i nije bio utvrđen jedinstven termin, od prošle godine bogosluženje za mir i pokoj duša ubijenih obavlja se  druge subote u mesecu septembru, bez obzira na datum. Prema rečima predsednika vukovarskog VSNM-a Miroslava Keravice, i ova je činjenica doprinela da je ovogodišnjem bogosluženju prisustvovalo znatno više Vukovaraca nego prijašnjih godina. 

Na vukovarskoj Aleji – monumentalnom spomen-parku uspostavljenom 1994. godine – 26 je grobnih mesta poginulih srpskih vojnika. U periodu nakon mirne reintegracije, Aleja odnosno “groblje šajkača”, kako je lokaciju nazivalo hrvatsko javno mnenje, bilo je kamen spoticanja u uspostavi hrvatsko-srpskih odnosa. Spomenici su devastirani i lokacija je bila oskrnavljena više desetina puta. Treba li reći da počinioci ni u jednom slučaju nisu bili pronađeni.

Pretilo je i nasilno fizičko izmeštanje Aleje. Zvaničan povod bili su imovinsko-pravni odnosi, jer je Aleja svojevremeno uspostavljena na 17 privatnih parcela, od kojih su 14 vlasnika primili naknade, dok su tri parcele ostale sporne.  

Groblje je s vremenom donekle promenilo prvobitni izgled. U suštinskom smislu, 2002. godine svaka od 26 nadgrobnih ploča preuređena je na način da je sa njih skinuta stilizovana šajkača jer, istini za volju, šajkača nije ni bila nacionalno obeležje ovdašnjih Srba. U kozmetičkom smislu, porušeni su bedem i ograda sa ulične strane radi izgradnje privatnih kuća. Naposletku, pokojnici čija tela i dalje leže u Aleji, s obzirom na to da su neke porodice svoje stradale u međuvremenu sahranile negde drugde, napokon imaju svoj mir.

Boro Rkman

Pomen i za žrtve Borova

U organizaciji Veća srpske nacionalne manjine Opštine Borovo, na mesnom groblju u Borovu održan je parastos žrtvama rata od 1991. do 1996. godine, koji su služili borovski sveštenici protojerej-stavrofor Čedo Lukić i protojerej Milenko Grebić. Pored predstavnika svih važnijih institucija i organizacija u Borovu te brojnih meštana, skupu su prisustvovali i zamenik vukovarsko-sremskog župana Đorđe Ćurčić i predsednik ZVO-a Dragan Crnogorac.

Okupljeni su u molitvi zapalili sveće za 74 Borovca, članova svojih porodica, rođaka, prijatelja i komšija stradalih u ratu, odajući im tako počast i čuvajući uspomenu na njih. Vence na spomen-obeležje žrtvama rata položile su delegacije Opštine Borovo, ZVO-a, VSNM-a Opštine Borovo, opštinske organizacije SDSS-a, Nove srpske stranke i Udruženja antifašističkih boraca i antifašista.

– Danas odajemo priznanje i počast našim očevima, sinovima, braći i sestrama. Ove žrtve treba da poštujemo i da pamtimo prošlost, ali i da gledamo u budućnost kako bi Borovo bilo mesto ugodnog življenja za sve njegove građane, bez obzira na nacionalne i druge razlike –  rekao je tom prilikom Danko Nikolić, predsednik VSNM-a Opštine Borovo.

D. Bošnjak

•  

 

Dvor obilježio Dan općine

Ne miruju na Dan mira

Općina Dvor i ove je godine raznovrsnim aktivnostima obilježila svoj Dan općine –Međunarodni dan mira koji pada 21. septembra.

Kulturno-umjetnički program održan je u mjesnoj kino-dvorani, u kojoj je folkloraše domaćih ansambala, dvorskog pododbora “Prosvjete” i “Pounjskog pletera” i njihove goste iz pododbora “Prosvjete” iz Darde, gledalo preko 200 mještana, kao i šef Uprave za nacionalne manjine u ministarstvu znanosti i obrazovanja Mirko Marković. Njima se prije programa obratio načelnik Općine Nikola Arbutina, čestitajući im praznik i izrazivši uvjerenje da će i pored zakonski uslovljene reorganizacije općine u vidu smanjenja broja radnih mjesta i odvajanja vlastitog komunalnog poduzeća, ipak biti bolje.

Nakon službenog dijela programa slijedilo je nezvanično druženje, uz muziku, pokoju čašu i ples. Zbog lošeg vremena otkazan je pozivni nogometni turnir na kome su trebale učestvovati ekipe općine, policije, Hrvatskih cesta, dva lokalna nogometna kluba i ekipa firme “Nordprodukt”. Tih šest ekipa ipak će odmjeriti svoje snage prvi naredni vikend, ako to vrijeme dozvoli.

Ponedjeljak je prošao u znaku predstave “Krokić – sportić”, koju je za 280 učenika osnovne škole u Dvoru izveo “Mak teatar” iz Zagreba. U utorak je uz prisustvo najviših državnih funkcionera održana svečana sjednica skupštine općine, nakon koje je otvorena izložba likovnih umjetnika s područja Dvora. Održan je i tradicionalni šesti po redu sajam “Plodovi rada”, na kome se predstavilo više desetina izlagača, poduzeća, obrta i porodičnih poljoprivrednih gazdinstava s područja općine. N. J.

•  

Beli Manastir

Gospon Rajčiko

Rijetke su manifestacije u Belom Manastiru i okolici na kojima ne možete sresti brnjevarskog slikara Andriju Bošnjaka, ako ne kao učesnika, onda bar kao gledaoca ili posjetioca. Sreli smo ga i na osmom Sajmu obrtništva i poduzetništva, održanom 18. septembra na belomanastirskom Trgu slobode, na štandu obiteljskog poljoprivrednog gospodarstva (OPG) njegove supruge Ljubice Bošnjak. To je bila prilika da pred našim fotoaparatom promovira maskotu tog OPG-a, koju je sam dizajnirao i nazvao – Gospon Rajčiko. Ako, dakle, želite nabaviti prave baranjske domaće proizvode, potražite Gospon Rajčika, a ako vas nešto zanima u vezi sa slikama, obratite se Andriji Bošnjaku. J. N.

•  

Osvećenje novosagrađenog pravoslavnog hrama u Borovu naselju

Ispunjenje osamdesetogodišnjeg sna

Ovo je veliki dan za sve nas, našu parohiju, naše vernike i širu okolinu, jer je ovo prva nova crkva na ovim prostorima od 1991. godine, istakao je starešina hrama, protojerej stavrofor Slobodan Blažić

U prisustvu velikog broja vernika, u Borovu naselju je 18. septembra održana svečanost osvećenja i tronosanja novosagrađenog pravoslavnog hrama posvećenog Svetom kralju Stefanu Dečanskom i parohijskog doma.

Za mnoge je reč o istorijskom događaju jer u Borovu naselju nikada ranije nije postojala pravoslavna crkva, iako je kroz 80 godina, koliko ovo naselje postoji, bilo nekoliko inicijativa za njenu izgradnju. Osvećenje je obavio i svetu arhijerejsku liturgiju služio episkop osječko-poljski i baranjski gospodin Lukijan sa sveštenstvom, koji je starešinu hrama i paroha borovonaseljskog Slobodana Blažića unapredio u čin protojereja stavrofora.

– Ovo je veliki dan za sve nas, našu parohiju, naše vernike i širu okolinu, jer je ovo prva nova crkva na ovim prostorima od 1991. godine. Veliki je dan i za grad Vukovar koji je pomažući izgradnju ovog hrama pokazao da želi unapređivati toleranciju i razumevanje među ljudima – rekao je Blažić.

Arhijerejske gramate

Potpredsednik crkvenog odbora Branimir Badnjević je za doprinos u izgradnji crkve odlikovan ordenom Svetog Save trećeg stepena, a zaslužnim institucijama i pojedincima uručene su arhijerejske gramate. Osim Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini Borovo naselje, gramata je uručena i Fondu za obnovu i razvoj grada Vukovara, koji je izgradnju hrama pomogao sa milion kuna. U ime Fonda priznanje je primio Petar Bor.

– Fond u svom programu podržava obnovu i razvoj ne samo privrede već i objekata koji su u duhovnoj funkciji kao što je ovaj. Ovo je danas vrlo lep i svečan čin, meni lično vrlo drag zato što prvi put ovako nečemu prisustvujem – kazao je Bor.

– Veoma sam radostan što ovaj narod sada ima svoju duhovnu kuću gde uvek može doći na veroispovedanja, održavati svečanosti i imati sve uslove za duhovni napredak – izjavio je Tomislav Branković, savetnik ministra vera u Vladi Srbije, koji je takođe primio arhijerejsko priznanje.

– Ministarstvo vera Srbije trenutno sufinansira rekonstrukciju crkve u Gabošu, izgradnju crkve u Silašu, a spremni smo da pomognemo i pravoslavni hram u Vinkovcima – najavio je državni sekretar Dragan Čurović.

Vladika Lukijan priznanja je uručio i dr Milinku Glišanoviću, vukovarskom lekaru, te preduzetnicima Slavku Sučeviću i Miroslavu Mikereviću.

Pored brojnih predstavnika srpske zajednice na području grada Vukovara i županije, svečanosti je prisustvovao i vukovarsko-sremski župan Božo Galić. Ta je županija izgradnju crkve u Borovu naselju pomogla sa 300 hiljada kuna. Bilo je to u vreme kada je zamenik župana iz redova srpske zajednice bio Jovan Ajduković zbog čega je, uz ostale zasluge, prošle godine u oktobru odlikovan najvišim priznanjem Svetog sinoda Srpske pravoslavne crkve, Ordenom Svetog Save prvog reda.

– Ovo je doprinos svesti srpskog naroda da treba da zadrži svoju veru i očuva svoj identitet. Ovo je doprinos suverenitetu i opstanku srpske zajednice na ovim prostorima. Tome je doprinela i hrvatska vlast, što treba jasno i glasno reći – istakao je Ajduković.

Spora procedura

Prva inicijativa da se u Borovu naselju izgradi pravoslavna crkva potiče još iz vremena izgradnje fabrike češkog industrijalca Tomaša Bate, koji je za direktora postavio Tomu Maksimovića iz Brčkog. Maksimović nije bio samo uspešan poslovni čovek, već je postao i glavna poluga kulturnog i duhovnog života. Uveo je krsnu slavu fabrike – Đurđevdan, u osnovnoj školi počeo se slaviti praznik Svetog Save, a u jednoj učionici održavala su se bogosluženja. Ideja je bila da se izgrade dve crkve – pravoslavna i rimokatolička, a za obe je Maksimović dao prilog u iznosu od tadašnjih 25 hiljada dinara. Da su namere bile ozbiljne, govorile su posete crkvenih velikodostojnika, tadašnjeg vikarnog episkopa, a danas svetog sveštenomučenika Platona Banjalučkog, te godinu dana kasnije patrijarha Gavrila. Međutim, posle Drugog svetskog rata, Borovo naselje je postalo prototip komunističkog gradića u kojem je vladalo bratstvo i jedinstvo, tako da je verski život pravoslavaca potpuno zamro, što se nije dogodilo sa katolicima koju su svoju crkvu izgradili pre više od 30 godina.

Nakon obnavljanja duhovnog i verskog života u Borovu naselju 1992. godine, bogosluženja su se održavala u privremenoj i improvizovanoj bogomolji u Radničkom domu, da bi od 2002. kupovinom jedne privatne kuće počela da se realizuje ideja o izgradnji crkve. Crkvena opština se na taj korak odlučila budući da na zahtev o dodeli gradskog zemljišta za izgradnju pravoslavne crkve nikada nije stigao odgovor. Iako je zemljište kupljeno 2002, izgradnja je počela tek četiri godine kasnije, jer je toliko vremena trebalo gradskim vlastima za usklađivanje urbanističkog plana.

U dvorištu hrama Svetog Stefana Dečanskog i parohijskog doma sagrađena je i crkvena prodavnica u kojoj se mogu kupiti duhovne knjige, ikone, sveće, tamjan i drugo. Za potpuni završetak čitavog zdanja preostaje kupovina tri crkvena zvona, opremanje crkvene sale i freskopisanje crkve, za šta je potrebno još oko 400 hiljada kuna.

Donatori od Slavonije preko Britanije do Amerike

U izgradnju crkve Svetog Stefana Dečanskog i parohijskog doma uloženo je oko dva miliona i 680 hiljada kuna. Osim Fonda za obnovu i razvoj grada Vukovara i županije, izgradnju crkve sufinansirali su hrvatsko Ministarstvo regionalnog razvoja sa 500 hiljada kuna te Ministarstvo vera i Ministarstvo dijaspore Srbije sa ukupno deset hiljada evra. Pojedinačnim prilozima vernika iz Borova naselja, matice Srbije i srpske dijaspore prikupljeno je oko 800 hiljada kuna.

Među donatorima su i stanovnici Borova naselja koji danas žive u Velikoj Britaniji, gde su održane dve donatorske večeri. “Moja cigla za moju crkvu” naziv je akcije prikupljanja dobrovoljnih novčanih priloga za izgradnju crkve, koju su među učenicima i nastavnicima u nastavi na srpskom jeziku i pismu u borovonaseljskoj osnovnoj školi organizovale Mirjana Glišanović, nastavnica engleskog jezika i Mira Ilić, školska podvornica. Posebno je zanimljiva donacija američkog vojnika srpskog porekla Gordona Jončića, koju je poslao iz Iraka gde se nalazio u vojnoj misiji. Iako njegovi koreni nisu iz ovih krajeva, Jončić je darovao dve hiljade američkih dolara.

Udala se na temeljima novog hrama

Vericu Manojlović iz Borova naselja za crkvu Svetog Stefana Dečanskog veže jedan od najlepših događaja u životu. Naime, ona i njen suprug Goran prvi su bračni par koji je crkveni brak sklopio u tom svetom hramu i to u vreme kada je on tek počeo nicati.

– U jednom novinskom članku pročitala sam kako se mladi bračni par venčao na ruševinama jedne pravoslavne crkve na Kosovu. To me fasciniralo pa smo Goran i ja odlučili da se venčamo na temeljima naše nove crkve. Mnogi mladi ljudi maštaju o venčanju u raskošnim zdanjima, ali nama to nije bilo važno – priča Verica Manojlović.

Dragana Bošnjak

Promptne reakcije na nacionalističke grafite u Borovu naselju

Institucije rade svoj posao

I u slučaju ispisivanja grafita nacionalističkog sadržaja na ostacima zgrade Borovo komerca u vukovarskom kvartu Borovom naselju, pokazalo se da institucije rade svoj posao. Zvezdaši žvrljaju idiotarije, policija vrši uviđaj, komunalci čiste zid, nevladini aktivisti osuđuju vandalizam, pravaši histeriziraju o srpskoj opasnosti, a Ministarstvo obitelji, branitelja i međugeneracijske solidarnosti u vrlo promptnoj reakciji traži uspješnu istragu i što brže hapšenje počinilaca.

Na jedinom preostalom zidu srušene zgrade Borovo komerca, uz spomen-ploču u znak sjećanja na poginule, zarobljene i nestale hrvatske vojnike i civile, ispisani su neprimjereni grafiti. Policija je saopćila da je obavila uviđaj i da traga za počiniocima, a da je zid s grafitima prebojen.

– Ove je godine u Hrvatskoj eksplodiralo tzv. srpsko pitanje, a Vlada ne odgovara na njega, niti štiti hrvatske nacionalne interese niti prepoznaje opasnost. Naprotiv, ona ispunjava sve srpske zahtjeve – izjavio je na brže-bolje sazvanoj konferenciji za štampu predsjednik HSP-a Danijel Srb, dodavši da “grafiti jasno govore da u Vukovaru još uvijek postoje oni koji žele Vukovar u Srbiji”.

Ministarstvo obitelji, branitelja i međugeneracijske solidarnosti oštro je u osudilo vandalski čin, ocijenivši nedopustivim “takvo oskrnavljenje spomen-obilježja iz Domovinskog rata, napose s obzirom na ulogu Vukovara u obrani samostalne i neovisne Republike Hrvatske”. “Takav čin, kojim se omalovažavaju žrtve velikosrpske agresije na Hrvatsku i Vukovar, smatramo vrijeđanjem dostojanstva svih žrtava, napose onih kojima je posvećeno spomen-obilježje”, ističu u saopćenju, uz nadu da će nadležni organi naći i kazniti počinioce.

Događaj su osudili i Dokumenta – Centar za suočavanje s prošlošću, Centar za mir, nenasilje i ljudska prava Osijek i Građanski odbor za ljudska prava, izrazivši žaljenje nad postupcima nepromišljenih pojedinaca na mjestu usmrćenja velikog broja žrtava Domovinskog rata. “Spomen-obilježje u vukovarskom Borovu naselju, kao i sva ostala mjesta razaranja, zatvaranja i ubijanja nedužnih žrtava, trebaju biti mjesta sjećanja i pamćenja, koja će prenijeti jasnu poruku osude zla i zločina”, naglasile su ove tri nevladine organizacije. Nevladine organizacije upozoravaju i na pomanjkanje suosjećanja i solidarnosti prema žrtvama iz drugih etničkih zajednica, kao i na brojku od 1.997 nestale osobe za kojima porodice još uvijek tragaju.

Za razliku od spomenutih organizacija koje osuđuju sve negativnosti, državne organizacije i neke stranke vrlo selektivno se oglašavaju u činovima osude takvih i sličnih ponašanja. Crne kronike godinama su pune opisa vandalizama na pravoslavnim crkvama i antifašističkim spomenicima, ali osude nadležnih u tim slučajevima obično izostaju.

N. Jovanović

•                                                                                                                        

Humanitarna akcija Srpskog narodnog vijeća

Pomoć porodici Metikoš

Srpsko narodno vijeće uručilo je pomoć od 3.000 kuna porodici Mirka Metikoša iz sela Bijele Vode kod Gline, čija je kći Nikolina nedavno ubijena u Glini, a iza nje je ostalo dvoje male djece. Po riječima Tatjane Vukobratović Spasojević, pravnice SNV-a, povratnička porodica Metikoš živi u neobnovljenoj kući i bez ikakvih primanja od države, a preživljava od ovčarstva. Osim novčane pomoći i paketa za djecu, dobit će i pravnu pomoć jer će ih odvjetnica Slađana Čanković zastupati po pitanju dodjeljivanju skrbništva i u tužbenim zahtjevima.

Činjenica je da je policija napravila propust omogućivši Nikolininom mužu da na viđenje s njom dođe naoružan, zbog čega je i pokrenut disciplinski postupak protiv dvojice policajaca. Propust su napravili i u Centru za socijalnu skrb omogućivši dvosatno viđenje supružnika u parku umjesto pod njihovim nadzorom, ističe Tatjana Vukobratović Spasojević.

Iako bračni par Metikoš, koji ima i sina koji je sada u drugom razredu srednje škole, ima volje i interesa da se brine o unucima, problem je što ta porodica, iako se vratila još 2000. godine, od države nije dobila nikakvu pomoć za obnovu jer je njihova kuća bila “samo” opljačkana i devastirana, a ne srušena ili zapaljena. Osim toga, do njihove kuće i sela vodi tek makadamski put, iako su mještani još prije rata skupili i platili 17.000 tadašnjih njemačkih maraka za asfaltiranje.

– SNV će nastaviti pomagati ovu porodicu – ističe Tatjana Vukobratović Spasojević. N. Jovanović

•  

Krajiški likovni salon

Uskoro i u rodnom Kninu?

Do egzodusa 1995. godine, u Kninu se tradicionalno održavao Kninski likovni salon. Bila je to jednogodišnja smotra umjetnika sa tog područja i iz drugih dalmatinskih gradova. Posljednji Kninski salon, trinaesti po redu, organizovan je u čast Vidovdana, jula 1995.

Iz programskih načela Kninskog likovnog salona proistekao je Krajiški likovni salon sa osnovnim zadatkom da okuplja izbjegle umjetnike iz Republike Hrvatske. Ovaj salon organizovan je po prvi put u izbjeglištvu, u okviru manifestacije Dani krajiške kulture, u galeriji Studentski grad u Novom Beogradu aprila 1997.

Na šestom (19.) Krajiškom likovnom salonu, koji je održan u Beogradu 2005, predstavilo se 50 likovnih umjetnika, slikara, vajara, grafičara i stvaraoca iz oblasti likovnih umjetnosti. Tema ovog Salona bilo je stradanje koje je zadesilo srpski narod Krajine u “Bljesku” i “Oluji” 1995, čime je obilježena i tužna desetogodišnjica progona Srba. Na ovom Salonu u znak sjećanja na mladog krajiškog umjetnika Borisa Markoša Minga, koji je poginuo 1991, SKD Zora ustanovilo je nagradu za likovno stvaralaštvo mladih do 35 godina. Prvi dobitnik ove nagrade bio je Zoran Krička, koji je rodom iz Kistanja, a Akademiju likovnih umjetnosti završio je u Novom Sadu.

Salon više nije bio vezan samo za teritorijalni princip, nego je postao otvoren i prema drugima. Njegov značaj nadrastao je lokalnu sredinu i u saradnji sa Udruženjem građana Krajina “Zora” iz Kragujevca od tada se predstavlja i publici u tom gradu.

Kninski, a kasnije Krajiški likovni salon, otkad je sa Tvrđave olujom oduvan u Beograd – gdje su sada i mnogi autori koji na toj smotri izlažu – čuva uspomene na velikane, koji su porijeklom iz tog kraja ili su ostavili neizbrisiv stvaralački trag. Tako je sedmi (20.) salon bio vezan za obilježavanje 150-godišnjice Nikole Tesle, a osmi (21.) posvećen uspomeni na 200-godišnjicu dolaska Dositeja Obradovića u maticu Srbiju, koji je bio prvi učitelj u nekoliko dalmatinskih srpskih mjesta.

Obavezu da sačuva uspomenu na vijek od smrti jednog od najpoznatijih srpskih književnika Sime Matavulja, imao je deveti (22.) Salon, a prošlogodišnji deseti (23.) bio je posvećen  uspomeni na Milutina Milankovića, jednog od najvećih naučnika sa ovih prostora.

Organizatori ove likovne manifestacije, Udruženje Srba iz Hrvatske i Srpsko kulturno društvo Zora Knin-Beograd, planiraju da ovogodišnji salon poslije Beograda stigne do Lazarevca, Kragujevca i Novog Sada. Postoji interes pododbora SKD “Prosvjete” iz Knina da ova izložba bar u reduciranom obliku za svoj 30. rođendan stigne u grad u kome je salon 1980. godine nastao.

Izložba u Beogradu je otvorena u Domu vojske Srbije u ponedjeljak, 20. septembra uz prigodan kulturno-umjetnički program.

Milojko Budimir